پیش از صحبت در مورد مزایا و معایب هوش مصنوعی بهتر است درک صحیحی از آن به دست آوریم. هوش مصنوعی یا AI یک تکنولوژی است که به یک برنامه کامپیوتری اجازه یادگیری، استدلال و عمل می‌دهد. این تکنولوژی از رفتار و عملکرد انسان تقلید می‌کند. هوش مصنوعی طرز فکر و روشی که به واسطه آن می‌توانیم افق‌های جدیدی را کشف کنیم بهبود می‌بخشد. این فناوری توانایی ما را برای تصور و کشف احتمالات تازه ارتقا می‌دهد. تکنولوژی هوش مصنوعی بر اساس قابلیت‌هایش به 3 دسته تقسیم بندی می‌شود:
- هوش مصنوعی ضعیف: توانایی تمرکز روی یک کار واحد را دارد (هوش مصنوعی در دسترس ما)
- هوش مصنوعی قوی: همچون انسان وظایف فکری را درک کرده و می‌تواند یاد بگیرد (در حال ساخت توسط متخصصان)
- اَبَر هوش مصنوعی (Super AI): از هوش انسان جلوتر است و هر کاری را بهتر از انسان انجام می‌دهد (فعلا در حد تئوری مطرح شده است)
با اینکه فواید هوش مصنوعی بیشمار هستند اما این تکنولوژی از عیب و ایراد بی نصیب نیست. در این مطلب به بررسی دقیق ِاین مزایا و معایب می‌پردازیم.
مزایای هوش مصنوعی
در دنیای واقعی، مزایا و معایب هوش مصنوعی در کنار یکدیگر باعث تحول صنایع مختلف و عملکرد کسب و کارها شده‌اند.
1. کاهش خطای انسانی
انسان‌ها موقع انجام کارهای تکراری و خسته کننده اشتباه می‌کنند. یکی از فواید هوش مصنوعی این است که با در دست داشتن اطلاعات به روز هرگز دچار خطا و اشتباه نمی‌شود. مدل‌های هوش مصنوعی از طریق اجرای الگوریتم‌ها روی داده‌های کامپایل شده پیش بینی‌های درست انجام داده، دقت خود را بالا برده و میزان خطاهایشان را کاهش می‌دهند. از این رو، دستیابی به نتایج بهتر و اشتباهات جزئی امکان پذیر می‌شود. یکی از مهم‌ترین علل تمایل سازمان‌ها جهت سرمایه گذاری در حوزه هوش مصنوعی، استفاده از دارایی‌های اطلاعاتی با حجم بالا یا کلان داده (Big Data) برای به حداقل رساندنِ خطاهای رایج انسانی است.
- مثال: سیستم‌های جراحی رباتیک
2. اتوماسیون اداری (خودکار سازی کارهای تکراری)
یکی از فواید هوش مصنوعی این است که هرگز خسته نمی‌شود! وظایف و فرآیندهای تکراری یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مشاغل امروزی است. امور تکراری اجازه استفاده از پتانسیل کامل کارکنان انسانی در یک سازمان را نمی‌دهد. یکی از مزایای هوش مصنوعی، خودکار سازی کارهای یکنواخت و معمولی در زمینه‌های مختلف همچون مرکز تماس هوشمند، جمع آوری داده‌ها، پاسخدهی به ایمیل‌ها، پشتیبانی از مشتریان از طریق چت بات‌ها (همچون چت بات باتاوا)، عملیات بازرسی کیفیت در کارخانه‌ها، تست نرم افزار، تولید فاکتور و بسیاری موارد دیگر است. استفاده از هوش مصنوعی برای خودکار سازی کارهای تکراری زمان و انرژی کارمندان را برای تمرکز روی خلاقیت یا سایر زمینه‌هایی که در آنها به پتانسیل‌های انسانی نیاز است، ذخیره می‌کند.
- مثال: یک خط تولید کاملا خودکار در یک مرکز تولیدی
3. مدیریت کلان داده
یکی از مزایای هوش مصنوعی توانایی پردازش کلان داده‌ها در زمان بسیار کم و بیرون کشیدنِ معنا از دل آنها است. این تکنولوژی می‌تواند به سرعت داده‌ها را جمع آوری کرده و مواردی که برای آنالیز مناسب هستند را تحلیل و استخراج کند. همچنین این داده‌ها را از طریق تفسیر (interpretation) و تبدیل (transformation) پردازش می‌نماید.
- مثال: تحلیل تصاویر MRI برای تشخیص زودهنگام از طریق علائم اولیه مرتبط با سرطان
4. کاهش خطرات و ریسک
در هر منبع متنی و تصویری وقتی صحبت از مزایا و معایب Ai می‌شود، چشم پوشی از توانایی‌های شگفت انگیز آن در حوزه «مدیریت ریسک» ممکن نیست! سازمان‌ها همواره مشتاق تصمیم گیری سریع‌تر برای پاسخگویی به بازارهای پویای امروزی هستند. برای تصمیم گیری فوری، داشتن بینش قابل استناد اهمیت دارد. هوش مصنوعی در کنار سایر فناوری‌ها، سیستم‌ها را برای پیش بینی‌های تلفیقی جهت کمک به تصمیم گیری سریع‌تر تجهیز می‌کند. علاوه بر این، هوش مصنوعی با استفاده از تاریخچه‌ی پیش بینی‌های سابق، این فرآیند را بهبود می‌بخشد. سیستم‌های هوش مصنوعی به طور مداوم (24/7) در دسترس هستند. این مسئله به طور قابل توجهی روی بهره وری یک شرکت تاثیر گذار می‌گذارد.
- مثال: کنترل وضعیت‌های اضطراری و یا کاهش میزان ریسک در تاسیسات هسته‌ای
5. در دسترس بودن
امروزه بسیاری از کسب و کارها دستیارهای دیجیتال (یا چت بات‌ها) را برای تعامل با مشتریان شان پیاده سازی کرده‌اند. یک ربات چت می‌تواند نیاز به نیرو در بخش خدمات مشتریان را برای رسیدگی به درخواست‌های ساده و معمول کاهش دهد. چت بات‌ها می‌توانند هوشمندانه با مشتری تعامل داشته باشند و اطلاعات ضروری را به صورت بلادرنگ به آنها ارائه کنند. دستیارهای صوتی همچون الکسا و سیری نمونه‌هایی از چت بات‌های صوتی هستند که به دستورات پاسخ داده و به کاربران برای انجام وظایف و امور شخصی کمک می‌کنند.
- مثال: چت بات‌ها با قابلیت تحلیل تصاویر و تبدیل صوت به متن برای رسیدگی فوری به نیازهای مشتریان
معایب هوش مصنوعی
اگرچه مزایای هوش مصنوعی بیشمار و بسیار قابل توجه هستند، اما هنوز هم این تکنولوژی دارای ایرادات جدی است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
1. عدم خلاقیت
یکی از معایب هوش مصنوعی بی‌بهره بودنِ آن از خلاقیت است. سیستم‌های هوش مصنوعی بر اساس مجموعه‌ای از الگوریتم‌ها تصمیم گیری می‌کنند و خلاقیت ندارند. از آنجایی که هوش مصنوعی در طول زمان از طریق ورودی‌ها و تجربیاتی که حاصل می‌کند خود را بهبود می‌دهد، همچون انسان‌ها نمی‌تواند خارج از چارچوب فکر کرده یا رویکردهای خلاقانه‌ای برای پروژه‌هایی که به آن محول می‌شود، ارائه کند. بهتر است انجام امور تکراری به هوش مصنوعی محول شده و امور خلاقانه به منابع انسانی سپرده شود.
2. هزینه‌های بالا
وقتی صحبت از مزایا و معایب هوش مصنوعی می‌شود، نخستین ایرادِ چشمگیر «هزینه بالای راه اندازی و نگهداری از هوش مصنوعی» است. مدیران برای تزریق این فناوری در کسب و کار خود باید روی به روز‌ترین سخت افزار و نرم افزارها سرمایه گذاری کنند. به علاوه، هزینه‌های مضاعف برای اختصاص نیروی آموزشی جهت ارائه اطلاعات لازم به کارکنان برای استفاده از سیستم‌های هوش مصنوعی بالا است.
3. تنبلی انسان
اصلی‌ترین موضوع مناقشه در مورد مزایا و معایب هوش مصنوعی، تنبلی انسان‌ها است. اتوماسیون در کارها و افزایش دسترسی به دستیارهای دیجیتالی، باعث ارتقای وابستگی انسان به هوش مصنوعی می‌شود. این موضوع می‌تواند تنبلی افراد در حوزه‌های مختلف را به همراه داشته باشد. اتکای بیش از حد به هوش مصنوعی برای کارهای ساده‌ای همچون محاسبات کوچک، به خاطر سپردن اعداد و آدرس‌ها می‌تواند روی فعالیت روزانه و عادی انسان تاثیر بگذارد. استفاده‌ی آگاهانه از هوش مصنوعی برای جلوگیری از اثرات منفی برا نسل آینده بسیار مهم است.
4. افزایش بیکاری
اگرچه هوش مصنوعی می‌تواند کارهای تکراری و یکنواخت که برای سازمان‌ها لازم هستند را انجام دهد، اما این امر تاثیر منفی بر اشتغال می‌گذارد. مشاغل متعارف امروزی در آینده نزدیک از بین رفته و هوش مصنوعی جایگزین آنها خواهد شد.
